‘Ik fotografeer dingen die ik niet wil schilderen en ik schilder dingen die ik niet kan fotograferen’
MAN RAY
Robbert Fortgens (1960) is geboren in Utrecht en studeert na zijn middelbare schooltijd enige jaren aan de Rietveld Academie in Amsterdam. Fortgens woont en werkt in Antwerpen en exposeert in verschillende Europese landen en in de Verenigde Staten.
Fortgens wordt in zijn vroege oeuvre aanvankelijk sterk aangetrokken tot de fotografisch realistische fijnschilderkunst en het is met name de Israëlische schilder Meir Salomon (1947) die hem onderwijst in deze techniek. Zijn artistieke houding neemt echter een grote wending wanneer hij in 1988 het werk ziet van de Nederlands-Amerikaanse schilder Willem de Kooning (1904-1997) op een tentoonstelling in het Stedelijk Museum Amsterdam. De Koonings overgave aan het schilderen zèlf, waarin hij een hoogstpersoonlijke en daarom subjectieve weergave van wat er in hem leeft nastreeft en tijdens dit schilderproces een directe connectie met de materie en de kleur van de verf aangaat, staat haaks op de minutieuze schilderwijze van Fortgens’ realistische doeken en vanaf dat jaar tonen zijn werken grote abstract-expressionistische composities die in weinig meer lijken op het figuratieve werk van daarvoor. Hij laat zich nu leiden door het spontane schilders gebaar dat vanuit een leeg gemaakte geest lijkt voort te komen. Beelden dringen zich aan hem op, als een residu van opgedane visuele indrukken.
Naast het schilderen heeft de kunstenaar sinds jaar en dag een grote voorliefde voor de fotografie. Twee ogenschijnlijk contrasterende voorliefdes. Aan de ene kant van het spectrum het fotografisch realisme met zijn grote nadruk op de exacte weergave van de beeldmotieven, en aan de andere kant het abstract expressionisme. Het resulteert bij Fortgens in een dialectisch proces; de confrontatie van de uitersten die tegenover elkaar komen te staan en uiteindelijk tot versmelting komen om een nieuwe stelling in te nemen, een verschijnsel waarmee de wereld van de beeldende kunst vaker mee te maken heeft.
Voor Fortgens verwordt fotografie een concept waarin hij speelt met de mogelijkheden van een nieuwe verbeelding; artistiek concept èn techniek gaan een samenspel met elkaar aan. Het surrealisme maakt dankbaar gebruik van de mogelijkheden van de fotografie, die niet zozeer meer een werkelijkheid weergeeft, als wel een nieuwe werkelijkheid creëert. Al dan niet in relatie met de eveneens nieuw ontwikkelde collagetechnieken in de beeldende kunst.
Zo komt Robbert Fortgens tot een samensmelting van de twee uitersten. De kunstenaar gaat beide disciplines, de fotografie en de schilderkunst, met elkaar verbinden, door deze, al dan niet in of naast elkaar, in één werk samen te brengen. Met de mogelijkheden en implicaties van lens, licht en sluitertijd, kwast, penseel en paletmes, het opbouwen van het vlak door middel van diverse materialen en procedés, vindt hij zijn weg naar nieuwe werken. Er ontstaan enerzijds series waarin het fotografisch element duidelijk de overhand heeft, zoals uitzichten op een metropool vanuit een expliciet perspectief, of in portretten van al dan niet geposeerde modellen. Anderzijds schept hij duo-presentaties, waarin hij foto en geschilderd doek naast elkaar plaatst, als de twee pendanten van een diptiek. De vaak bewerkte foto gaat zodoende een relatie aan met een abstract, meestal monochroom, doek, waarin niet zelden de structuur van de verfstreek en de daarmee opgebouwde verfvlakken het verhaal vertellen. De foto kan dusdanig bewerkt worden met verf of met verschillende lagen van een synthetische epoxy dat er een gelaagdheid van het beeld ontstaat, waardoor de scherpe begrenzingen van de twee delen enigszins vervagen. Schilderkunst en fotografie gaan zo in zekere zin door elkaar lopen, maar blijven tegelijkertijd als twee eigenheden naast elkaar staan: de gefotografeerde beelden en de geschilderde composities lijken elkaar te beantwoorden of te bevragen. Ze zijn een dialoog met elkaar aangegaan terwijl ze hun eigenheid en karakteristieke kenmerken behouden.
De synthese die Fortgens door deze werkwijze bereikt, biedt letterlijk en figuurlijk een gelaagd zicht op de werkelijkheid. Een werkelijkheid die zich permanent elke dag en overal bij hem aandient en die de kunstenaar vanuit een sterke innerlijke drang steeds weer opnieuw in zijn werken moet en wil verwerken. Tegelijkertijd bevrijdt dit concept de schilder van de eis om een specifieke stellingname in te nemen.
Kunsthuizen 2016, vrij naar Drs Marike van der Knaap, 2013.
